128 milyar doların akıbeti konusunda Hazine Bakanı’nın ‘Yöntem yanlış olabilir ama yolsuzluk yok’ şeklindeki mesajı ‘bugüne kadarki en net itiraf’ olarak yorumlandı. Eski Bakan Albayrak’ı işaret eden Elvan, Merkez Bankası rezervlerinin Hazine hesapları üzerinden satıldığını söyledi. Topu Merkez Bankası’na attı: Bilgi kirliliğinin sona ermesi için kayıtlarını açıklamalı.

MERKEZ’İN PARASINI MERKEZ SATMADI

Canikli’nin ‘rezerv satıldı’ sinyali sonrası son itiraf Hazine Bakanı’ndan geldi. Selefini işaret eden Elvan, Hazine ile MB’nin 2017’de protokol imzalandığını belirtip “Hazine hesapları üzerinden MB döviz alıp satıyor” dedi.

BU YÖNTEMİ TARTIŞABİLİRSİNİZ AMA...

Mekanizmanın tartışmalı yönüne vurgu yapan Elvan “Siz bu yöntemi tartışabilirsiniz, bu yöntemle ilgili görüşlerinizi, düşüncelerinizi ifade edebilirsiniz ama kimseyi yolsuzlukla suçlayamazsınız” ifadesini kullandı

TÜM KAYITLAR ELLERİNDE, AÇIKLASINLARTopu MB’ye atan Elvan, Kavcıoğlu’nun açıklama çabasının karşılık bulmadığını da ortaya koymuş oldu. Elvan “Alım satımla ilgili tüm bilgiler MB kayıtlarında. Verilerin yayınlanmasında fayda var” çağrısı yaptı.

BEN YAPMADIM O YAPTI 

Merkez Bankası eliyle kuru terbiye için satılan 128 milyar dolarlık rezerv sorusuna bir cevap da Maliye Bakanı Elvan’dan geldi. Son 6-7 günlük süreçte hükümet kanadından yapılan 3’üncü açıklamadan da kimse tatmin olmadı. Elvan, Kasım itibarıyla göreve geldiklerinden bu yana böyle bir satışın yapılmadığının altını çizerken, verilerin açıklanması gerektiğini aktardı. 

TL geçtiğimiz yıllarla birlikte kur karşısında tarihi kayıplara imza atarken, eski ekonomi yönetimi yaklaşık kuru tutabilmek için 128 milyar dolarlık rezerv harcadığı konuşuluyor. Buna rağmen TL kur karşısında sert kayıplarını sürdürmüş dolar zirve üstüne zirve görmüştü. Kasım 2020’den sonra değişen ekonomi yönetimiyle birlikte nefes alan TL, sonrasında ortaya çıkan 128 milyar dolarlık rezerv satışı ekonomi gündeminde geniş yer tutuyor. Muhalefetin uzun bir zamandır sorduğu fakat, hükümetin ve ekonomi yönetiminin uzun süredir cevaplamadığı rezerv tartışmasına cevaplar yavaş yavaş gelmeye başladı.

Daha önceki cevaplar hem itiraf hem de tatmin etmeyince önceki hafta yapılan açıklamalar karşısında önceki gün de Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, ‘128 milyar dolar nerede?’ tartışmalarına cevap verdi. Göreve geldiklerinden bu yana böyle bir satışın yapılmadığının altını çizen Elvan, Merkez Bankası’nın verileri açıklaması gerektiğini paylaştı.

Özel bir televizyon kanalında soruları cevaplayan Lütfi Elvan “Hazine hesapları üzerinden döviz alım ve satım işlemi Merkez Bankası tarafından gerçekleştirilmiştir, burada MB’nin muhabir bir banka aracılığıyla bu alım ve satım işlemlerinin elektronik işlem platformlarında gerçekleştiğini görüyoruz. Burada kesinlikle yasal olmayan bir durum söz konusu değil, kesinlikle bir yolsuzluk söz konusu değil” dedi.

TCMB’nin temel görevi fiyat istikrarını olduğuna değinen Elvan “MB olağanüstü bir durumda doğrudan işlem yapabiliyor. Hazine ile TCMB arasında protokol imzalandı. Hazine’ye TL’nin istikrarı konusunda yetki verilmiştir. 2017’de imzalanan protokol yasaldır. Bu platformda piyasa yapıcı yerli ve yabancı bankalar yer alıyorlar, herhangi bir şahıs yok. Platformda bulunan bankalar gerekli ödemeleri MB’ye yaptıktan sonra bir TL likidite oluyor, bu TL’yi de doğal olarak bilançosunda görebiliyorsunuz. MB günlük bilançosunda da bu hareketleri rahat bir şekilde görebiliyorsunuz” ifadelerini kullandı. 

Bunun örneklerinin başka ülkelerde de olduğunu anlatan Elvan, 6 Kasım 2020’yi işaret ederek şöyle konuştu: “Biz de Kasım’dan bu yana böyle bir döviz alım satım işlemini gerçekleştirmedik. Yöntem eleştirilebilir ama kimseyi yolsuzlukla suçlayamazsınız.”

Verilerin açıklaması gerektiğini de vurgulayan Elvan “Veriyi açıklama kararı tamamen Merkez Bankası’nın uhdesindedir. Ancak ben bu verilerin yayımlanmasında fayda görüyorum, tabii ki takdir Merkez Bankası’nın” açıklamasını yaptı. 

BU YOLA SAPMANIN NEDENİ TVF’NİN DENETİMDEN YOKSUN OLMASI 

İYİ Parti TBMM Grup Başkanı İsmail Tatlıoğlu, “128 milyar dolar nerede?” sorularına Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın “Merkez Bankası olağanüstü durumlarda doğrudan döviz alım satım işlemi yapabilir” yanıtını vermesini eleştirdi. Tatlıoğlu, “Burada soru hiçbir şekilde farklı yere çekilmeden ağırlığını aynen korumaktadır. Neden böyle bir yöntem kullandınız, hangi amaca hizmet etmek için ve hangi tarihlerde, bu dövizleri kaça sattınız?” dedi.

Tatlıoğlu, “9 Nisan itibari ile Merkez Bankası’nın döviz rezervi eksi 60.4 milyar dolardır. Yani nakit bitmiştir. 40 milyar dolar civarında altın varlığı söz konusudur. Bunun 22 milyar doları Merkez Bankası’nın, diğerleri bankaların Merkez Bankası nezdinde tuttuğu altınlar. Bu altın rezervlerinin de eritilmeye başladığı şeklinde duyumlar vardır. Merkez Bankası’na, Sayın Erdoğan’a ve Sayın Erdoğan’ın ekonomi yönetime çağrı yapıyorum, daha önce yapmıştık bunları şeffaf yapın diye, şimdi tekrarlıyoruz Merkez Bankası işlemlerini şeffaf götürün.

Merkez Bankası’nın Hazine işlemlerinde 140 milyar dolarlık döviz satışını açıklayacak bir hareketinin olmadığını vurgulamak gerekiyor. Bu konuda bilgilendirme yapılması gerekir ve de altın rezervleri konusunda bir bilgilendirme yapmalı, doğrudan ve ihale yoluyla satış cetvelini güncelleştirmelidir. Merkez Bankası’nın hazine hesabında görülmeyen bu döviz işlemlerinin acilen açıklanmasında fayda var. Merkez Bankası’nın bu tür bir yan yola sapmasının nedeni acaba Türkiye Varlık Fonu’nun denetimden yoksun olması mıdır? Dünyadaki denetlenemeyen tek kurumdur. Bu dövizleri denetlenemeyen bir alana çıkarıp orada satış işlemleri gerçekleştiği görülmektedir.”

‘İYİ NİYET DEĞİL GİZLEME ÇABASI VAR’

Bakan Elvan’ın “Hazine hesapları üzerinden döviz alım ve satım işlemi Merkez Bankası tarafından gerçekleştirilmiştir, burada MB’nin muhabir bir banka aracılığıyla bu alım ve satım işlemlerinin elektronik işlem platformlarında gerçekleştiğini görüyoruz” açıklaması üzerine ekonomist Yalçın Karatepe’de yorum yaptı.

Karatepe “MB’nin doğrudan işlem yapabildiği bir piyasada ‘muhabir banka’ üzerinden rezervlerin satılmasında bir iyi niyet olamaz. Ancak ve ancak yaptığı işi ‘gizleme’ çabası vardır. 128 milyar dolar konusunda, Cuma gününden beri yapılan açıklamalardan anladığım şu: Merkez Bankası Başkanı sorumluluk Hazine’de, Hazine ve Maliye Bakanı ise sorumluluk MB’de diyor” ifadelerini kullandı.

DOLARI SATAN KAMU BANKALARI OLUNCA ORTAYA ÇIKTI

Ekonomist Uğur Gürses “Merkez Bankası’nın 32 yıllık bir döviz ‘dealing room’u, döviz alım-satım ve müdahale deneyimi varken, niye ‘Hazine hesapları’ üzerinden ya da kamu bankaları üzerinden örtülü biçimde yapmıştır? Neden saklamıştır?” dedi.

Reuters’ın matching sistemini ‘blind broker’ olarak tanımlandığına değinen Gürses sosyal medya hesabı üzerinden şu yorumu yaptı: “Öyle değil. İşlem yapıldıktan sonra kim olduğunu görebiliyorsunuz. Dolayısıyla aynı kur seviyesinden milyonlarca doları satanların kamu bankaları olduğu görülünce rezerv eritme olayı ortaya çıktı.”

‘FİYAT İSTİKRARI İÇİN MERKEZ BYPASS EDİLMİŞ’ 

Ekonomist Prof. Dr. Mehmet Hasan Eken “Lütfi Elvan demiş ki ‘Hazine’ye TL’nin istikrarı konusunda yetki verilmiştir. 2017’de imzalanan protokol yasaldır.’ Paranın istikrarını koruma yetkisi kanunla Merkez Bankasının. Bu protokolle devredilemez. Yetki devredilen devredenin sahibi. Yani fiyat istikrarını koruma konusunda merkez bankası bypas edilmiş. Böyle bir durum ancak muz cumhuriyetlerinde olur. Bu arada rezervlere ne olduğu ise hala izaha muhtaç” diye konuştu.

Gelecek Partisi Kurucularından Ekonomist Kerim Rota da “Hazine Maliye Bakanının söylediğinden anladığım; TCMB rezervlerini ve rezerv yönetimini tamamen hazineye devretmiş. Hangi seviyeden, ne zaman, ne kadar satılacağına karar veren birisi de, kamu bankasının ekranı başında oturanlara emir verip, kafasına göre takılmış. Tebrikler” yorumunu yaptı.

Bazı ekonomistler de “Merkez Bankası başkanı geçen hafta ‘hazine ile protokol yaptık’ diyor ‘biz satmadık onlar sattı’ demeye getiriyor, Maliye Bakanı ‘İşlemleri hazine üzerinden Merkez Bankası yaptı’ diyor! Her kafadan bir ses çıkıyor, akılları sırası kafa karıştırıp soruyu gümbürtüye getirecekler” paylaşımını yaptı.

‘İLK KABİNE DEĞİŞİKLİĞİNDE ELVAN GİDERSE ŞAŞIRMAYIN’ 

İktisatçı Mustafa Sönmez “İlk kabine değişikliğinde Lütfi Elvan giderse şaşırmayın” yorumunu yaptı. Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın “128 milyar dolar” açıklamasını alıntılayan Sönmez Twitter hesabından “Banka hayrına mı alıyor? Aldıktan sonra adres belli: döviz açığı olan firmalar belli. Yine de ilk kabine değişikliğinde Elvan giderse şaşırmayın” paylaşımını yaptı. 

BU İŞİN GERÇEK SAHİBİ MERKEZ BANKASI

Bu işin gerçek sahibinin Merkez Bankası’nın olduğunu anlatan Lütfi Elvan “Teknik düzeyde bir açıklama yapmadan Benim bir açıklama yapmamın Merkez Bankası’nın bağımsızlığı üzerinde bir gölge oluşturabileceğini düşünerek açıklama yapmadım, Merkez’den teknik açıklama geldiği için ben de açıklama yaptım. Burada kesinlikle yasal olmayan bir durum söz konusu değil, kesinlikle bir yolsuzluk söz konusu değil. Ayrıca döviz satışı ile oluşan TL, APİ ve swap üzerinden bankalara kullandırıldı” diye konuştu.

MURAT ÇETİNKAYA PROTOKOLE KARŞI ÇIKTI

Geçtiğimiz günlerde bir açıklama da Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu’ndan gelmişti. Kavcıoğlu Cuma günü AA’ya özel olarak yaptığı açıklamada 128 milyar doların akıbetiyle ilgili tartışma yeni bir boyut kazandı. “Döviz alım-satımlarının koordinasyon içinde yapılması” için Şubat 2017’de Hazine Müsteşarlığı ile protokol imzalandığını söyleyen Kavcıoğlu “Söz konusu döviz işlemleri, işlem platformları üzerinden, o günkü piyasa koşulları ve fiyatları çerçevesinde gerçekleştirilmiştir” demişti. T24’den Barış Soydan’ın yazdığına göre 2017 yılında dönemin Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya, bu protokolün iptali için çabaladı ama başarılı olamadı.

‘TOP TAM OLARAK KİMDE’

Analist Ali Hakan Kara da açıklamalar hakkında yorumlarda bulundu. Kara “Döviz rezervlerinin satışıyla ilgili epey bir açıklama yapıldı. Fakat gelinen noktada bu işin sorumlusunun kim olduğunu dahi anlayamadık. Merkez Bankası topu bakanlığa atıyor, bakanlık Merkez Bankasına. Kimse tam olarak sorumluluğu almıyor” dedi.

Ekonomist Uğur Gürses, CHP’nin Merkez Bankası rezervinden eritildiğini iddia ettiği 128 milyar dolarla ilgili açıklamalarda bulundu. “Ülkenin üstünden battaniyesi çekildi. Savaşa girseniz döviz rezerviniz yok” diyen Gürses,128 milyar dolar Merkez Bankası rezervinin “bir şekilde eritildiğini söyleyerek “Bir daha böyle bir birikime ulaşma şansı yok” dedi. 

Kaynak: Karar Gazetesi